باغ ایرانی ؛ بهشتی در ده ونک
باستان شناسان بر این باور هستند پاسارگاد ریشه همه باغ‌های ایرانی است. در تاریخ آمده‌است، که کوروش کبیر شخصا دستور ساخت پاسارگاد را صادر کرده و در طراحی باغ و حتی جای درختان را دخیل بوده‌است. بررسی این گونه آثار از جهت مهم است که هویت و ساختار فرهنگی جامعه را یادآور می‌شود، این‌همه اهمیت به باغ و بستان و جایگاه آن در شعر و ادبیات در آن تاریخ، نشان‌گر همسویی و همفازی نیاکانمان با طبیعت و محیط زیست است، و این مراقبت و اندیشه ستودنی و عبرت آموختنی است. از این رو قصد داریم به این مهم بپردازیم
آشنایی با باغ ایرانی
باغ ایرانی یا فردوس اسلوب خاصی در ساخت و ساز دارد، مواردی که آن را از باغ‌های انگلیسی، فرانسوی، ایتالیایی و حتی هندی متفاوت نموده‌است. آنقدر زیبا و ستودنی بوده که کلمه فردوس به انگلیسی به پرادایز و بهشت معنی شده، شاید علت آن تقارن و رعایت زوایای هندسی چشم‌نواز این باغ زیبا باشد.
این باغ دارای نکاتی است، مهمترین آن که حتما نظرشما را هم جلب کرده وجود عنصر آب در میان باغ است، همانطور که در اشعار شعرای بزرگ هم پیداست، آب جزء جدایی ناپذیر باغ ایرانی است. در بسیاری از نوشته‌های تاریخی از زیبایی باغ‌های ایرانی یاد شده‌است، بعضی از باغ‌ها به صورت چهار باغ بوده و آب در ۴ مسیر از میان باغ عبور می‌کرده‌است. مشخصه بعدی چنانچه دقت کرده باشید، دیوار بلند یا حصارهای اطراف باغ است، از دیگر مشخصه‌ها؛ وجود استخر آب است، که معمولا در مرکز عمارت قرار می‌گیرد. با توجه به شرایط اقلیمی ایران اغلب باغ‌های ایرانی، در مسیر قنات شکل گرفته و تاریخ پیدایش باغ در سراسر کشور، با موضوع وجود قنات، ارتباط تنگاتنگ دارد. در واقع اولین باغ‌های ایرانی که نمونه آن در شیراز و کرمان هم هست، در مسیر خروجی قنات‌ها بودهاند، مثل باغ شازده کرمان.
قصد داریم این‌بار بپردازیم به بوستان باغ ایرانی تهران که یک باغ قدیمی است، این باغ در محله قدیمی ده‌ونک قرار گرفته‌است و با استفاده از عناصر معماری سنتی ایرانی بازسازی شده‌است.
تاریخچه باغ ایرانی ده ونک
این باغ قدیمی یادگار باغ‌های تهران قدیم است و عمری ۲۳۰ ساله دارد. هر چند که دیگر از آن خانه‌های کاهگلی و کلون‌های در قدیمی چیزی باقی نمانده‌است، اما هنوز هم می‌تواند خاطره ساز مردم این شهر خفته در دود باشد.
بوستان ده ونک در فضایی به وسعت ۳٫۴ هکتار در منطقه ۳ تهران واقع شده‌است، و در هیاهوی پاسازها و فروشگاه‌ها و ساختمان‌های بلند هنوز اصالت خود را حفظ کرده و از نظرها پنهان مایه آرامش رهگذران می‌شود.
فضای سبز این باغ قدیمی بر اساس الگوی باغ‌های پر از درخت و گل ایرانی طراحی شده‌است و گونه‌های گیاهی از قبیل برگ نو، برگ بو، زرشک، شیر خشت، مورد، پیراکانتا، انواع رز و نسترن و بوته‌های فصلی و دایمی به آن اضافه شده‌اند.
انتخاب نام این بوستان
باغ ایرانی به نام مهندس علی مختاری نام‌گذاری شده‌است، چرا که ایشان سال‌ها قبل این باغ را طراحی کرده بودند. ایشان تلاش کردند که ویژگی‌های باغ ایرانی در این طراحی رعایت شود.
بیش‌تر از دو هکتار از فضای این باغ را به فضای سبز اختصاص دادهاند و محل‌های عبور طوری طراحی شده که افراد کم‌توان نیز بتوانند از آنجا عبور کنند.
بخش‌های مختلف باغ ایرانی تهران
این باغ دارای ۳ ورودی است: ورودی اصلی که در بخش جنوبی باغ قرار دارد، دو ورودی نیز از سوی شرقی و غربی در دو طرف باغ وجود دارد؛ هر دو ورودی دارای سازه‌های شبکه‌ای، آجری هستند که با لوسترهایی سبزرنگ تزیّن شده‌اند. از بخش های زیبای این باغ فواره‌ها، آبراه‌ها و حوض‌های فیروزه رنگ هستند که در سراسر باغ دیده می‌شوند و در میان این حوض‌ها یک سازه طاقی شکل خودنمایی می‌کند.
در انتهای باغ در قسمت شمالی، عمارتی وجود دارد که کوشک اصلی این باغ به حساب می‌آید. این بخش قبلا کاربری کافه و رستوران داشت اما در حال حاضر بخشی از آن به عنوان کتابخانه مورد بهره برداری قرار گرفته‌است. کتابخانه دارای دو بخش خانم‌ها و آقایان است. بخشی از ساختمان کوشک به واحد اداری تخصیص یافته‌است و ورود عموم آزاد نیست. زیبایی این بنا به سر در کوشک با طرح‌های سبز و آبی و لوسترهای آن است و همچنین تصاویر زیبای باغ که از داخل کوشک می‌توان مشاهده کرد؛ ردیف درختان کاج و صندلی‌های متعدد و چشم‌نوازی تقارن و اضلاع هندسی حوض و حوضچه‌ها.
امکانات رفاھی و رستوران باغ ایرانی ده ونک
باغ ایرانی ده ونک دارای بخش‌های متفاوتی است؛ زمین بازی کودکان، بخش مربوط به ورزش و تندرستی، آلاچیق و سکوها که اغلب محلی برای گردهمایی‌های خانوادگی است، نمازخانه و سرویس بهداشتی عمومی و ویژه برای معلولین و … . امکان استفاده از کتابخانه عمومی در سالن‌های مجرا از امکانات این بوستان به شمار می‌روند.
نکته قابل توجه؛ چنانچه با کودکان به این باغ می‌روید، دقت کنید که آبراه‌ها و حوض‌ها حفاظ ندارند.
